ΜΙΧΑΗΛ ΣΠΑΝΑΚΟΣ | ΕΥΠΡΟΣΗΓΟΡΟΣ

III. Τύποι ἀντιλήψεως τῆς ζωῆς  Ἡ ἡρωικὴ ἀντίληψις τῆς ζωῆς         Πουθενὰ δὲν φαίνεται περισσότερον ἡ ὑπερηφάνεια τοῦ ἡρωικοῦ ἀνθρώπου, παρὰ εἰς τὸν τρόπον ποὺ διεξάγει τοὺς λεγομένους ἀγῶνας ἰδεῶν. Δὲν ἀποβλέπει ποτὲ εἰς τό: νὰ νικήσῃ. Τί θὰ εἰπῇ: νὰ νικήσῃ; Νὰ δεχθοῦν τὰς ἀπόψεις του; Συμφορά! Ὁ ἴδιος ξέρει: τί τοῦ ἐστοίχισεν, ὥσπου νὰ καταλήξῃ εἰς αὐτάς, τί τόλμη ἐχρειάσθη – “sapere aude”: λέγει ὁ ἀρχαῖος ποιητὴς – καὶ τί ἐσωτερικὴν ὡρίμανσιν προϋποθέτει. Ἔτσι ἀνησυχεῖ μᾶλλον, παρὰ ποθεῖ ἐκεῖνον ποὺ θὰ τὰς δεχθῇ κατ’ ἐπιταγὴν ἢ ὡς προϊὸν μιᾶς συντόμου συζητήσεως.     Διὰ νὰ ἀποκτήσῃ μήπως ὀπαδούς; Εἶναι ἀληθές, ὅτι πολλοὶ αἰσθάνονται τὴν ἀνάγκην νὰ κάμνουν προπαγάνδαν διὰ τὰς ἰδέας των, ὡσὰν νὰ φοβῶνται, ὅτι δὲν θὰ εἶναι ὀρθαί, ἂν δὲν τὰς ἀνεγνώριζαν καὶ ἄλλοι, κατὰ τὸ δυνατὸν πολυαριθμότεροι. Ἀλλὰ ἐκεῖνος γνωρίζει ὅτι: σημασίαν δὲν ἔχει τὸ περιεχόμενον τῶν ἰδεῶν ἑνὸς ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἡ ψυχικὴ δύναμις μὲ τὴν ὁποίαν τὰς κατέκτ...

          Ὅλοι οἱ λαοὶ εἰς τοὺς ὁποίους ἐδώκαμεν τὸν Χριστιανισμόν , ἀπεσπάσθησαν ὅλοι , διότι : ὅλοι μᾶς ἐπολέμησαν λυσσωδῶς , ὅλοι μᾶς πολεμοῦν θρησκευτικῶς , ὅλοι οἱ ἀδελφοὶ λαοὶ μᾶς ἔχουν καταδικάσει εἰς φάγωμα καὶ εἰς θάνατον · καὶ ἂν εἶναι καί τινες πληθυσμοὶ ποὺ δὲν τὸ ἔκαμαν ἀκόμη , εἶναι διότι δὲν τοὺς ἔβαλαν ἀκόμη νὰ τὸ κάμουν , ὅπως θὰ τὸ κάμουν στὸ τέλος βεβαίως . Διότι αἱ θρησκεῖαι : δὲν ἀδελφώνουν θηρία , δὲν ἀδελφώνουν τίποτε . Μόνον τὰ συμφέροντα πλησιάζουν λαοὺς καὶ μόνον ἡ δύναμις ἐπιβάλλει φαινομενικὰς ἀδελφώσεις . Διότι εἶναι ζητήματα φυλῶν καὶ αἱ φυλαί : οὔτε χάνονται , οὔτε ἀλλάζονται · ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ θέλῃ ἡ καθεμία νὰ αὐτοϋπάρξῃ , ἂν ἔχῃ τὰς δυνάμεις πρὸς αὐτό .     Ἑπομένως, ὅ,τι ἔκαμε, κάμνει καὶ θὰ κάμῃ ἡ φύσις καὶ ὁ χρόνος. Καιρὸς νὰ προκάνουμε ἐμεῖς, πρὶν μᾶς ξεκάνουν οἱ ἀδελφοὶ Χριστιανοί, ἀπαλλασσόμενοι ἐμεῖς σ...