Διατροφὴ καὶ Μεταβολισμὸς - Μικροθρεπτικὰ συστατικὰ

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ

 

 

Βιταμίνη A | β.-Καρωτένιο καὶ Ρετινόλη

 

Λειτουργίες:

• ὀπτικὲς χρωστικὲς οὐσίες στὸν ἀμφιβληστροειδῆ.

• ῥύθμιση τῆς γονιδιακῆς ἔκφρασης καὶ κυτταρικῆς διαφοροποίησης.

• τὸ β.-Καρωτένιο εἶναι ἀντιοξιδωτικό.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• νυκτερινὴ τύφλωση.

• ξηροφθαλμία.

 

 

Βιταμίνη D | Ἐργοκαλσιφερόλη καὶ Χοληκαλσιφερόλη

 

Λειτουργίες:

• βελτιώνει τὴν ἐντερικὴ ἀπορρόφηση τοῦ Ca²⁺ καὶ κινητοποιεῖ τὰ ὀστικὰ ἅλατα.

• διατήρηση τοῦ ἰσοζυγίου τοῦ ἀσβεστίου.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• ἀπομετάλλωση ὀστοῦ.

• ῥαχίτιδες: φτωχὴ ὀρυκτοποίηση ὀστοῦ.

 

 

Βιταμίνη E | Τοκοφερόλες καὶ Τοκοτριενόλες

 

Λειτουργίες:

ἀντιοξιδωτικὰ κυρίως στὶς κυτταρικὲς μεμβρᾶνες.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

σοβαρὴ νευρολογικὴ δυσλειτουργία.

 

 

Βιταμίνη K | Φυλλοκινόνη καὶ Μενακινόνες

 

Λειτουργίες:

συνένζυμο στὸν σχηματισμὸ τοῦ γ.-καρβοξυγλουταμικοῦ στὶς πρωτεΐνες πήξης τοῦ αἵματος καὶ τῆς μεσοκυττάριας οὐσίας τοῦ ὀστοῦ.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

μειωμένη πήξη τοῦ αἵματος.

 

 

Βιταμίνη B₁ | Θειαμίνη

 

Λειτουργίες:

ἡ πυροφωσφορικὴ θειαμίνη (TPP) εἶναι ἕνα συνένζυμο ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν βιταμίνη B₁ · τὰ ἔνζυμα «ἀποκαρβοξυλάση» (ζύμωση αἰθανόλης) καὶ «πυροσταφυλικὴ ἀφυδρογονάση» (σύνθεση ἀκέτυλο-CoA) καὶ «ἄ.-κετογλουταρικὴ ἀφυδρογονάση» (κύκλος τοῦ “Krebs”) καὶ «τρανσκετολάση» (ὁδὸς τῶν φωσφορικῶν πεντοζῶν) συμμετέχουν σὲ ἀντιδράσεις ποὺ ἐξαρτῶνται ἀπὸ τὴν πυροφωσφορικὴ θειαμίνη (TPP).

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• κακώσεις στὸ Κεντρικὸ Νευρικὸ Σύστημα (σύνδρομο “Wernicke/Korsakoff”).

• περιφερικὲς νευρικὲς βλάβες (νόσος “beri-beri”).

 

 

Βιταμίνη B₂ | Ριβοφλαβίνη

 

Λειτουργίες:

• προσθετικὴ ὁμάδα τῶν φλαβοπρωτεϊνῶν.

• συνένζυμο (“FMN” ἢ “FAD”) στὶς ἀντιδράσεις ὀξίδωσης καὶ ἀναγωγῆς.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• βλάβες τῶν ἄκρων τοῦ στόματος καὶ τῶν χειλιῶν καὶ τῆς γλώσσας.

• σμηγματορροϊκὴ δερματίτιδα.

 

 

Βιταμίνη B₃ | Νιασίνη

(Νικοτινικὸ ὀξὺ καὶ Νικοτιναμίδη)

 

Λειτουργίες:

• λειτουργικὸ τμῆμα τῶν “NAD” καὶ “NADP”.

• συνένζυμο στὶς ἀντιδράσεις ὀξίδωσης καὶ ἀναγωγῆς.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• καταθλιπτικὴ ψύχωση.

• πελλάγρα: φωτοευαίσθητη δερματίτιδα. 

 

 

Βιταμίνη B₅ | Παντοθενικὸ ὀξὺ

 

Λειτουργίες:

λειτουργικὸ μέρος τοῦ “CoA” καὶ τῆς πρωτεΐνης ποὺ εἶναι φορέας ἀκυλίου (“A.C.P.”) στὴν σύνθεση καὶ στὸν μεταβολισμὸ τῶν λιπαρῶν ὀξέων.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

περιφερικὴ βλάβη νεύρων (σύνδρομο καιομένων ποδιῶν).

 

 

Βιταμίνη B₆ | Πυριδοξίνη

(Πυριδοξάλη καὶ Πυριδοξαμίνη)

 

Λειτουργίες:

• ρόλος στὴν δράση τῆς στεροειδοῦς ὁρμόνης.

• συνένζυμο στὴν τρανσαμίνωση καὶ στὴν ἀποκαρβοξυλίωση τῶν ἀμινοξέων καὶ στὴν φωσφορυλάση τοῦ γλυκογόνου.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• διαταραχὲς στὸν μεταβολισμὸ τῶν ἀμινοξέων.

• σπασμοί.

 

 

Βιταμίνη B₇ ἢ H | Βιοτίνη

 

Λειτουργίες:

συνένζυμο στὶς ἀντιδράσεις καρβοξυλίωσης στὴν γλυκονεογένεση καὶ στὴν σύνθεση λιπαρῶν ὀξέων.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

• δερματίτιδα.

• μειωμένος μεταβολισμὸς λίπους καὶ ὑδατανθράκων.

 

 

Βιταμίνη B₉ | Φολικὸ ἢ Φυλλικὸ ὀξὺ

 

Λειτουργίες:

συνένζυμο στὴν μεταφορὰ μονοανθρακικῶν τμημάτων.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

μεγαλοβλαστικὴ ἀναιμία.

 

 

Βιταμίνη B₁₂ | Κοβαλαμίνη

 

Λειτουργίες:

• μεταβολισμὸς τοῦ φολικοῦ ἢ φυλλικοῦ ὀξέος.

• συνένζυμο στὴν μεταφορὰ μονοανθρακικῶν τμημάτων.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

κακοήθης ἀναιμία: μεγαλοβλαστικὴ ἀναιμία μὲ ἐκφύλιση τοῦ νωτιαίου μυελοῦ.

 

 

Βιταμίνη C | Ἀσκορβικὸ ὀξὺ

 

Λειτουργίες:

• ἀντιοξιδωτικό.

• βελτιώνει τὴν ἀπορρόφηση τοῦ σιδήρου.

• συνένζυμο στὴν ὑδροξυλίωση τῆς προλίνης καὶ τῆς λυσίνης στὴν σύνθεση τοῦ κολλαγόνου.

 

Νόσοι ἀνεπαρκείας:

σκορβοῦτο: μειωμένη ἐπούλωση πληγῶν, ἀπώλεια τῶν οὔλων, ὑποδόρια αἱμορραγία.

 

 

 

 

Βιβλιογραφία

Bender D. A., introduction to nutrition and metabolism, 5^th edition, Taylor & Francis Group, CRC Press, Boca Raton, 2014.

Nelson D. L., Cox M. M., “Lehninger: principles of biochemistry”, W. H. Freeman and Company (7^th ed.), New York, 2017.

Παπακωνσταντίνου Α., Κουτελιδάκης Ἀ., Χατζόπουλος Π., Ζαμπέλας Ἀ., εἰσαγωγὴ στὴν διατροφὴ καὶ στὸν μεταβολισμό, ἐκδόσεις «Πασχαλίδης Π. Χ.»/“Broken Hill”, Ἀθῆναι/Λευκωσία, 2019.