Ἰσοκράτης ὁ Ἀθηναῖος - Πρὸς Δημόνικον
Πάντων μὲν ἐπιμελοῦ τῶν περὶ τὸν βίον, μάλιστα δὲ τὴν σαυτοῦ φρόνησιν ἄσκει· μέγιστον γὰρ ἐν ἐλαχίστῳ νοῦς ἀγαθὸς ἐν ἀνθρώπου σώματι. Πειρῶ τῷ μὲν σώματι εἶναι φιλόπονος, τῇ δὲ ψυχῇ φιλόσοφος, ἵνα τῷ μὲν ἐπιτελεῖν δύνῃ τὰ δόξαντα, τῇ δὲ προορᾶν ἐπίστῃ τὰ συμφέροντα. Πᾶν ὅ τι ἂν μέλλῃς ἐρεῖν, πρότερον ἐπισκόπει τῇ γνώμῃ· πολλοῖς γὰρ ἡ γλῶττα προτρέχει τῆς διανοίας. Νόμιζε μηδὲν εἶναι τῶν ἀνθρωπίνων βέβαιον· οὕτω γὰρ οὔ τ’ εὐτυχῶν ἔσει περιχαρὴς οὔ τε δυστυχῶν περίλυπος. Δύο ποιοῦ καιροὺς τοῦ λέγειν, ἢ περὶ ὧν οἶσθα σαφῶς, ἢ περὶ ὧν ἀναγκαῖον εἰπεῖν. Ἐν τούτοις γὰρ μόνοις ὁ λόγος τῆς σιγῆς κρείττων, ἐν δὲ τοῖς ἄλλοις ἄμεινον σιγᾶν ἢ λέγειν.
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΙΣ
Νὰ φροντίζῃς ὅλα τὰ πράγματα ποὺ σχετίζονται μὲ τὴν ζωή, ἀλλὰ κυρίως νὰ ἀκονίζῃς τὸ μυαλό σου· διότι ἕνα δυνατὸ μυαλὸ μέσα στὸ ἀνθρώπινο σῶμα εἶναι μία τεράστια δύναμη μέσα σὲ ἐλάχιστο χῶρο. Νὰ συνηθίζῃ τὸ σῶμά σου νὰ ἀγαπᾷ τοὺς κόπους καὶ ἡ ψυχή σου τὴν σκέψη, γιὰ νὰ εἶσαι σὲ θέση νὰ ὑλοποιῇς τὶς ἀποφάσεις σου καὶ νὰ προβλέπῃς τὰ ὠφέλιμα. Αὐτὰ ποὺ πρόκειται νὰ πῇς, νὰ τὰ ἐξετάζῃς ἐνδελεχῶς· διότι σὲ πολλοὺς ἀνθρώπους ἡ γλῶσσα προτρέχει τοῦ νοῦ. Νὰ πιστεύῃς ὅτι κἀνένα ἀπὸ τὰ ἀνθρώπινα πράγματα δὲν εἶναι σταθερό· ἔτσι, οὔ τε θὰ χαίρεσαι ὑπερβολικῶς στὶς καλὲς στιγμές, οὔ τε θὰ στενοχωριέσαι ὑπερβολικῶς στὶς δυστυχίες. Δύο νὰ λαμβάνῃς ὡς κατάλληλες εὐκαιρίες, γιὰ νὰ μιλήσῃς: ὅταν γνωρίζῃς διεξοδικῶς ἕνα θέμα ἢ ὅταν θεωρῆται ἀπαραίτητο νὰ μιλήσῃς. Μόνο σὲ αὐτὲς τὶς δύο περιπτώσεις ὁ λόγος εἶναι προτιμότερος ἀπὸ τὴν σιωπή. Σὲ κάθε ἄλλη περίπτωση εἶναι προτιμότερο νὰ σιωπᾷς, παρὰ νὰ μιλᾷς.
ΠΗΓΗ
Ἰσοκράτης, πρὸς Δημόνικον, ἅπαντα, 2ος τόμος, ἀρχαία Ἑλληνικὴ γραμματεία: «οἱ Ἕλληνες», ἐκδόσεις «Κάκτος», Ἀθῆναι, 1993, σελ. 138-139.
