ΜΙΧΑΗΛ ΣΠΑΝΑΚΟΣ | ΕΥΠΡΟΣΗΓΟΡΟΣ

    Ὁ Ἴων Δραγούμης, ἦτο διπλωμάτης καὶ πολιτικὸς καὶ συγγραφεύς, γεννηθεὶς ἐν Ἀθήναις τῷ 1878, ἐκ Βογατσικοῦ Καστορίας καταγόμενος· ἦτο υἱὸς τοῦ διατελέσαντος πρωθυπουργοῦ Στεφάνου Δραγούμη. Ἐσπούδασε νομικὰ ἐν τῷ πανεπιστημίῳ τῶν Ἀθηνῶν. Κατὰ τὸν Πόλεμον τοῦ 1897 κατετάγη ἐθελοντὴς καὶ τῷ 1899 εἰσῆλθεν εἰς τὸ διπλωματικὸν σῶμα, διορισθεὶς κατ’ ἀρχὰς προξενικὸς ὑπάλληλος: ἐν Μοναστηρίῳ τῷ 1902, ἐν Σέρραις καὶ Πύργῳ καὶ Φιλιππουπόλει Βουλγαρίας τῷ 1904, ἐν Ἀλεξανδρείᾳ τῷ 1905. Ἐν συνεχείᾳ διωρίσθη ἀνώτατος διπλωματικὸς ὑπάλληλος: ἐν Κωνσταντινουπόλει τῷ 1907, ἐν Ῥώμῃ τῷ 1909, ἐν Λονδίνῳ τῷ 1909. Ὡς ὑποπρόξενος Μοναστηρίου καὶ ἐν συνεργασίᾳ μετὰ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ καὶ τοῦ ἐπ’ ἀδελφῇ γαμβροῦ αὐτοῦ Παύλου Μελᾶ εἰργάσθη ἐν Μακεδονίᾳ διὰ τὴν ἀφύπνισιν τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ ὠργάνωσε τὴν ἄμυναν τῶν Ἑλληνικῶν κοινοτήτων κατὰ τῶν πάσης φύσεως ἐνεργειῶν τῶν Βουλγαρικῶν κομιτάτων.     Μετὰ τὸν φόνον τοῦ Παύλου Μελᾶ καὶ πρὸς ἀφύπνισιν τῆς Ἑλληνικῆς νεολαίας ἐξέδωκε τῷ 1907 τὸ ἔργον: «Μαρτύρων καὶ Ἡρ

Διὰ τῆς κατὰ Μάρτιον τοῦ 1800 συνομολογηθείσης συνθήκης μεταξὺ τῆς Ρωσσίας καὶ τῆς Ὀθωμανικῆς Πύλης ὑπὸ τὴν ἐγγύησιν τῆς Ἀγγλίας, ἡ Ἑπτάνησος ἀπετέλεσε δημοκρατίαν κατὰ τὸ ὑπόδειγμα τῆς δημοκρατίας τῆς Ραγούζης. Ἡ τελευταία αὕτη ἦτο ἀριστοκρατικὴ καὶ ὑποτελὴς εἰς τὴν Πύλην καὶ ἡ νέα δὲ δημοκρατία ὤφειλε ὡσαύτως κατὰ τοὺς ὅρους τῆς συνθήκης νὰ πληρώνῃ φόρον εἰς τὴν Πύλην καὶ νὰ κυβερνᾶται ὑπὸ τῶν εὐπατριδῶν. Οἱ κάτοικοι τῶν Ἠπειρωτικῶν παραλίων ἔμελλον ἐπ’ ἴσης νὰ κυβερνῶνται κατὰ τὰ ἔθιμα αὐτῶν ὑπὸ τὴν διεύθυνσιν τῆς Γερουσίας τῆς Ἑπτανήσου καὶ νὰ καταβάλλωσιν εἶδος κεφαλικοῦ φόρου πρὸς τὴν Πύλην, ἵνα ἀντ’ αὐτοῦ παραμένωσιν ἀπηλλαγμένοι τῆς παρουσίας τῶν Μουσουλμανικῶν ἀρχῶν καὶ στρατιωτικῶν καὶ πολιτικῶν. Ἀλλ’ ὁ πολιτικὸς οὗτος συνδυασμός, δι’ οὗ ἐφαίνοντο ἡμῖν τερματισθεῖσαι ἐπιτυχῶς αἱ μακραὶ καὶ δυσχερεῖς ἐν Κωνσταντινουπόλει διαπραγματεύσεις, οὐδέποτε ἠδυνήθη νὰ ὑποστῇ τὴν δοκιμασίαν τοῦ χρόνου. Ἐξωτερικῶς, μετά τινας μῆνας ἡ πρώην Βενετικὴ παραλία κατελήφθη ὑπὸ τοῦ Ἀλῆ Πασσᾶ, ἐν

Μετὰ τὴν κατάλυσιν τοῦ Βενετικοῦ κράτους, οἱ Γάλλοι κατέλαβον τὰς Ἰονίους νήσους καὶ τὰ ἐπὶ τῶν ἀκτῶν τῆς Ἠπείρου ἐξαρτήματα αὐτῶν. Τῷ 1798 Ρῶσσος καὶ Τουρκικὸς στόλος ὑπὸ τὴν ἀρχηγίαν τοῦ ναυάρχου Θεοδώρου Οὐσακὼφ κατέπλευσε εἰς τὰς νήσους ἀφ’ οὗ προηγουμένως δι’ ἐγκυκλίου του ὁ Πατριάρχης τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐν ὀνόματι τῆς θρησκείας καὶ τῆς πατρίδος καὶ τῆς ἀληθοῦς ἐλευθερίας, εἶχε προτρέψει τοὺς Ἕλληνας νὰ λάβωσιν τὰ ὅπλα καὶ νὰ ἐλευθερώσωσιν ἑαυτοὺς ἀπὸ τῆς κυριαρχίας τῶν Γάλλων. Οἱ Ἑπτανήσιοι, οἱ ἀνδρεῖοι κάτοικοι τοῦ Σουλίου, τῆς Πάργας, τῆς Πρεβέζης, τῆς Βονίτσης καὶ τοῦ Βουθρωτοῦ ἀνταπεκρίθησαν θαρραλέως εἰς τὴν πρόσκλησιν ταύτην, μετ’ ὀλίγον δὲ οἱ Γάλλοι ἠναγκάσθησαν νὰ ἐκκενώσωσιν πάσας τὰς ὀχυρὰς θέσεις καὶ νὰ παραδώσωσιν ἡμῖν διὰ συνθήκης τὰ φρούρια τῆς Ἁγίας Μαύρας καὶ τῆς Κερκύρας. Ὁ ναύαρχος Θεόδωρος Οὐσακώφ, ἐξουσιοδοτημένος ὑπὸ τῶν συμμάχων Δυνάμεων (Ρωσσίας καὶ Ἀγγλίας καὶ Πύλης) , ἀνεγνώρισε τὴν ἐκ προκρίτων συσταθεῖσαν ἐν ταῖς νήσοις προσωρινὴν κυβέρνησιν, καλ

Ἡ ἱστορία ἄνευ τῆς φιλοσοφίας τῆς ἱστορίας εἶναι σωρὸς γεγονότων, σωρευθεὶς ἀπὸ τῆς τύχης τὴν τυφλὴν χεῖρα, ὅπου ἡ μὲν ἀρετὴ οὐδέποτε ηὕρισκε παρ’ ὀλίγα τινὰ καὶ ἡ δὲ διαφθορὰ πάμπολλα παραδείγματα. Ἔθνη διαδέχονται τὰ ἔθνη, καθὼς τὰ κύματα εἰς τὴν ἐπιφάνειαν τῆς θαλάσσης μὴ ἀφήνοντα ἄλλο ἴχνος παρ’ ἐρείπια ἐφ’ ὧν ὁ ἀρχαιολόγος δύναται μετὰ κόπου νὰ ἀναγνώσῃ τὰ ὀνόματά των. Ὅταν, ὅμως, ἡ φιλοσοφία τῆς ἱστορίας ῥίπτει τὰς ἀκτῖνάς της ἐπὶ τοῦ σωροῦ τούτου: • ἡ τύχη ὑποχωρεῖ τῷ κράτει της εἰς τὴν πρόνοιαν. • ἡ ἀνθρωπότης ἀναφαίνεται διὰ τῆς ἑνότητος καὶ διὰ τῆς προόδου. • ἑκάστη γενεὰ αἰσθάνεται τὴν ἀνατεθεῖσαν ταύτην ἀποστολήν. Ὁ τῆς ἱστορίας φιλόσοφος καταβαίνων εἰς τοὺς τάφους τῶν αἰώνων, οἵ τινες οὐδέποτε ἀφεῖσαν εἰς ἡμᾶς κληρονομίαν μήτε μίαν ἀνάμνησιν μήτε ἓν ὄνομα, δύναται νὰ προφητεύσῃ τὸ μέλλον ἢ τάχιστος αὐτοῦ τοῦ χρόνου νὰ γίνῃ σύγχρονος ἐκείνων, οἵ τινες ἐθέλουσιν νὰ ὀνομάσωσιν ἡμᾶς ἀρχαίους καὶ νὰ ἐνθυμηθῇ τὸ μέλλον. Ἡ φιλοσοφία τῆς ἱστορίας θεοποιεῖ τὸν ἄ

Ἐν ᾧ, ὅμως, ἐγχέεται ὁ Εὐρωπαϊκὸς πολιτισμὸς εἰς τὰς φλέβας τῆς Ἑλλάδος καὶ ἡ Ἑλληνικὴ νεολαία κινεῖται πρὸς ὅλους τοὺς κλάδους τῶν ἀνθρωπίνων γνώσεων εἶναι λυπηρὸν νὰ παρατηρῇ τις μεγάλην τινὰ ἔλλειψιν. Ἡ ἱστορία καὶ αἱ ἐπιβοηθητικαὶ ἐπιστῆμαί της ἀμελοῦνται ὁλοτελῶς. Ὁ Τύπος οὐδὲν ἱστορικὸν βιβλίον παρέχει ἐν Ἑλλάδι, ἐκτὸς μιᾶς ἐξαιρέσεως, ἄξιον ὁπωσοῦν μνείας. Τὸ πρόγραμμα τοῦ πανεπιστημίου οὐδεμίαν ἱστορικὴν παράδοσιν ἀναγγέλλει. Φαίνεται ὅτι ἡ Ἑλλάς, ὡς ἀστόχαστον παιδίον, εὐχαριστεῖται συλλέγουσα τοὺς ὡραιοτέρους καρποὺς ἀπὸ τὸ δένδρον τῶν ἀνθρωπίνων γνώσεων, χωρὶς νὰ γνωρίζῃ καὶ νὰ ἐρευνᾷ μετὰ πόσων ἱδρώτων καὶ χειμάρρων αἱμάτων ἐποτίσθησαν τοῦ δένδρου τούτου αἱ ῥίζαι.

Οἱ δύο μεγάλοι κρουνοί, διὰ τῶν ὁποίων ὁ Δυτικὸς πολιτισμὸς ἐξαπλώνεται ἐν Ἑλλάδι καὶ δι’ αὐτῆς εἰς ὅλην τὴν Ἀνατολήν, εἶναι ὁ Τύπος καὶ τὸ πανεπιστήμιον τῶν Ἀθηνῶν. Ἐν τῷ μέσῳ τῶν Εὐρωπαϊκῶν ταραχῶν, τὸ θέαμα τοῦτο διαφεύγει τὴν γενικὴν προσοχήν. Ἡ Εὐρώπη, ἄλλοτε διὰ τῶν συνθηκῶν, ἄλλοτε διὰ τῶν ὅπλων, ἐλπίζει νὰ λύσῃ τὸ Ἀνατολικὸν ζήτημα. Καὶ ἐν τοσούτῳ μία ἡμέρα παραδόσεως ἐν τῷ πανεπιστημίῳ καὶ ἓν βιβλίον τυπούμενον τὴν λύσιν ταύτην ἐπισπεύδουσιν μᾶλλον ἢ ἡ συνθήκη τῆς δεκάτης πέμπτης Ἰουλίου καὶ ἡ πυρπόλησις τῆς Βηρυττοῦ καὶ τῆς Πτολεμαΐδος.

     Ὑπάρχει ἓν καθῆκον ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ. Τὸ καθῆκον τοῦτο εἶναι ἡμεῖς νὰ μελετήσωμεν τὴν ταυτότητα ἡμῶν, τὸ παρελθὸν ἡμῶν, τὸ παρὸν ἡμῶν, ἵνα γνωρίζωμεν τί εἴμεθα καὶ τί δυνάμεθα νὰ κάμωμεν καὶ πρὸς ποίας ὀδοὺς νὰ βαδίσωμεν καὶ πρὸς τί αὔριον καὶ πρὸς ποῖον προσεχὲς καὶ ποῖον ἀπώτερον μέλλον νὰ μελετήσωμεν καὶ νὰ ἀναλύσωμεν τὴν πραγματικὴν ἡμῶν ζωὴν καὶ τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὰ ἔργα των, ἵνα γνωρίζωμεν τί σημαίνουσιν ταῦτα καὶ ἡμεῖς τί λέγομεν. Τὸ καθῆκον τοῦτο ἐπέβαλον πρῶτον εἰς ἐμαυτόν. Καὶ κατὰ τὴν φύσιν καὶ παρὰ τὴν κλίσιν καὶ ἐναντίως τῆς ψυχικῆς διαθέσεως ἐδέσμευσα τὰς καλλιτεχνικάς μου δυνάμεις καὶ ὁρμὰς πρὸς ἐκδήλωσιν, ἵνα ἐκτελέσω πρῶτον τοῦτο.

    Ἡ δικαιοσύνη βαστᾷ σπαθί· σὰν τῆς πάρῃς τὸ σπαθί, ἀπομένει μόνο μὲ τὴν ζυγαριά· αὐτὴν τὴν ἔχουν καὶ οἱ μπακάληδες.     ΠΗΓΗ Μυριβήλης Ε., ἡ ζωὴ ἐν τάφῳ (1924), ἐκδόσεις «Ἰ. Δ. Κολλάρος καὶ Σία Ἀ. Ἑ.», βιβλιοπωλεῖον τῆς Ἑστίας, Ἀθῆναι, 1991, σελ. 262.