Ἐμμανουὴλ Βολουδάκης - Ἡ συνθήκη τοῦ “Maastricht” (1992) | Τί ὑπέγραψεν ἡ Ἑλλὰς καὶ ποίας ἀλλαγὰς ὑπέστη ἐξ αἰτίας τῆς ὑπογραφῆς ταύτης
ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΟΥ “MAASTRICHT”
Ἡ συνθήκη τοῦ “Maastricht” ἀπὸ τὸ ξεκίνημά της στὸ ἄρθρο Β´ καταγράφει τοὺς στόχους ποὺ ἔθεσε μὲ τὴν δημιουργία της ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Οἱ στόχοι αὐτοὶ λοιπὸν εἶναι σύμφωνα μὲ τὸ κείμενο:
• νὰ προωθήσῃ τὴν ἰσόρροπη καὶ σταθερὴ οἰκονομικὴ καὶ κοινωνικὴ πρόοδο, ἰδίως μὲ τὴν δημιουργία ἑνὸς χώρου χωρὶς ἐσωτερικὰ σύνορα, μὲ τὴν ἐνίσχυση τῆς οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς συνοχῆς καὶ μὲ τὴν ἵδρυση μιᾶς οἰκονομικῆς καὶ νομισματικῆς ἕνωσης ποὺ θὰ περιλάβῃ ἐν καιρῷ ἕνα ἑνιαῖο νόμισμα σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τῆς παρούσας συνθήκης.
Ὁ πρῶτος στόχος, ὁ ὁποῖος ἀφορᾷ τὴν ἰσόρροπη καὶ σταθερὴ οἰκονομικὴ πρόοδο, εἰσήγαγε στὴν ζωὴ τῶν Εὐρωπαίων τὴν συνθήκη τοῦ “Schengen” καὶ τὴν δημιουργία τῆς Εὐρωζώνης ἢ τῆς Ζώνης τοῦ εὐρώ. Ἡ συνθήκη τοῦ “Schengen” καὶ οἱ κανονισμοὶ ποὺ προέκυψαν ἀπὸ αὐτὴν ( Δουβλῖνο Α´ καὶ Δουβλῖνο Β´ ) ἐπέτρεψαν στὶς δυνατὲς οἰκονομίες τῆς Ἕνωσης – στὴν Γερμανία, στὴν Ὁλλανδία, στὴν Γαλλία καὶ στὸ σύνολο τῶν Σκανδιναβικῶν χωρῶν – νὰ ἐπιλέξουν τὰ στελέχη τοῦ παραγωγικοῦ δυναμικοῦ τῶν οἰκονομιῶν των, ἐκμεταλλευόμενοι τόσο τοὺς ἐσωτερικοὺς (ἐντὸς Εὐρώπης) ὅσο καὶ τοὺς ἐξωτερικοὺς (ἐκτὸς Εὐρώπης) μετανάστες. Οἱ ὑπόλοιπες χῶρες καὶ ἰδιαιτέρως ὁ Εὐρωπαϊκὸς Νότος ἔγιναν οἱ τόποι περισυλλογῆς καὶ φροντίδος ὅλων αὐτῶν ποὺ ἀπέρριψαν οἱ ἰσχυροὶ τῆς Ἕνωσης. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴν ἐπιβολὴ τοῦ ἑνιαίου νομίσματος ποὺ κυριολεκτικῶς διέλυσε τὶς ἀσθενικὲς οἰκονομίες τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Πορτογαλίας καὶ τῆς Ἰταλίας. Ἀντιθέτως τὸ εὐρὼ καὶ ἡ ὕπαρξη τῆς Εὐρωζώνης ἐνίσχυσε σημαντικῶς τὴν οἰκονομία τῆς Γερμανίας καὶ τῆς Ὁλλανδίας καὶ τῆς Γαλλίας. Αὐτὸ καὶ μόνο εἶναι ἀρκετό, γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὸν λόγο γιὰ τὸν ὁποῖον οἱ ἰσχυροὶ τῆς Εὐρώπης ἀποφάσισαν νὰ συμπεριλάβουν στὴν Ἕνωσή των καὶ τοὺς λεγόμενους: μικρούς· τὸ κίνητρό των δὲν ἦταν ἡ φιλανθρωπία, ἀλλὰ ἡ ἐκμετάλλευση. Δὲν θέλησαν οἱ ἰσχυροὶ νὰ μοιρασθοῦν τὰ πλούτη των μὲ τοὺς οἰκονομικῶς ἀσθενεστέρους, ἀλλὰ ἐπεχείρησαν καὶ κατάφεραν νὰ τοὺς ἀφαιρέσουν ὅ,τι πολύτιμο εἶχαν, ἀκόμα καὶ τὴν ἀνεξαρτησία των.
Ὁ δεύτερος στόχος ποὺ ἔθεσε ἡ Ἕνωση δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ἐπιβολὴ μιᾶς κοινῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς σὲ ὅλα τὰ κράτη–μέλη. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἀπετέλεσαν οἱ περιβόητες κυρώσεις ποὺ ἐπέβαλαν στὴν Ρωσσία οἱ διοικοῦντες τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, δῆλα δὴ ἡ Γερμανία καὶ οἱ παρατρεχάμενοί της. Βλέποντας ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση τὴν Ρωσσία ὡς ἀντίπαλο, ὅσον ἀφορᾷ τὴν κυριαρχία τῆς Γηραιᾶς Ἠπείρου, θέλησε νὰ τὴν πλήξῃ οἰκονομικῶς μὲ πρόσχημα τὸ ζήτημα τῆς Οὐκρανίας. Στὴν Εὐρώπη πρὸ τῆς συνθήκης τοῦ “Maastricht” αὐτὸ θὰ ἦταν καὶ ἀδιανόητο καὶ ἀδύνατο. Ἡ κάθε χώρα ἀπὸ μόνη της θὰ ἀποφάσιζε: ποιὰ θὰ ἦταν ἡ στάση της ἀπέναντι στὴν Ρωσσία. Στὴν Εὐρώπη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης ὅμως τὰ πράγματα εἶναι πολὺ διαφορετικά. Ἡ ἀπόφαση ἦταν κοινὴ – ὅσο κοινὴ μπορεῖ νὰ εἶναι μία ἐπιβεβλημένη ἀπόφαση – καὶ κἀνεὶς δὲν εἶχε δικαίωμα νὰ τὴν ἀμφισβητήσῃ χωρὶς κυρώσεις.
Ὁ τρίτος στόχος τῆς Ἕνωσης δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ νόθευση τῶν ἰδιαιτέρων χαρακτηριστικῶν κάθε λαοῦ. Μέσα ἀπὸ τὴν ἐπιδιωκόμενη κοινὴ ἰθαγένεια καταργοῦνται οἱ θρησκεῖες καὶ οἱ γλῶσσες καὶ οἱ πολιτισμοὶ τῶν κρατῶν–μελῶν, ἐνῷ ἡ ἱστορία ἐπαναδιατυπώνεται μὲ γνώμονα ὄχι τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια ἀλλὰ τὴν πολιτικὴ σκοπιμότητα ποὺ ἐξυπηρετεῖ τὴν Ἕνωση.
Ὁ τέταρτος στόχος ποὺ ἀκόμα συναντᾷ πολλὲς ἀντιδράσεις στὴν ὑλοποίησή του εἶναι ἡ μεταφορὰ τοῦ συνολικοῦ ἐλέγχου τῆς διοίκησης τῶν κρατῶν–μελῶν ἀπὸ τὶς κυβερνήσεις των σὲ ἕνα πιὸ κεντρικὸ Εὐρωπαϊκὸ ὄργανο. Μέχρι σήμερα ἡ Ἕνωση ἀποφασίζει γιὰ τοὺς οἰκονομικοὺς προϋπολογισμοὺς τῶν κρατῶν ποὺ τὴν ἀποτελοῦν. Μὲ τὴν μεταφορὰ τοῦ ἐλέγχου τῆς δικαιοσύνης καὶ τῶν ἐσωτερικῶν ὑποθέσεων σὲ ἕνα κεντρικὸ ὄργανο, θεσμοθετεῖται καὶ ἡ τυπικὴ κατάργηση τοῦ κράτους. Ἄλλως τε, ποιό εἶναι τὸ νόημα νὰ ὑφίσταται ἕνα κράτος, ὅταν ἡ κυβέρνησή του δὲν ἐλέγχῃ τὶς ἐσωτερικὲς ὑποθέσεις, ὅταν δὲν ἔχῃ τὴν ἐξουσία νὰ ἀποδίδῃ δικαιοσύνη, ὅταν δὲν ἔχῃ τὸν ἔλεγχο τῆς οἰκονομίας του, ὅταν δὲν ἔχῃ ἑνιαία θρησκεία, ὅταν δὲν διαφοροποιῆται ὡς πρὸς τὴν ἰθαγένεια καὶ ὅταν ἔχῃ χάσει τὴν γλῶσσά του καὶ τὴν ἱστορία του;
Ὁ πέμπτος στόχος εἶναι ἡ μελλοντικὴ διασφάλιση τῆς Ἕνωσης ἀπὸ τὸ ἐνδεχόμενο νὰ διαφοροποιηθῇ κἄποιο κράτος–μέλος ἢ νὰ ἀποκοπῇ ἀπὸ τὴν ἑνιαία ἐπιβεβλημένη τακτική. Γίνεται μία προσπάθεια νὰ κατοχυρωθῇ χωρὶς δικαίωμα ἀναίρεσης τὸ λεγόμενο κοινοτικὸ κεκτημένο ποὺ εἶναι ἡ οἰκειοθελὴς παραχώρηση τῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων ἑνὸς ἔθνους.
Μέσα ἀπὸ τοὺς πέντε ξεκάθαρους στόχους ποὺ ἔθεσαν οἱ ἱδρυτὲς τῆς Ἕνωσης, ὁριοθέτησαν καὶ διαμόρφωσαν τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση στὴν σημερινή της μορφή. Ἀπαιτήθηκε ὡστόσο ἡ συγκατάθεση ὅλων τῶν Εὐρωπαϊκῶν κυβερνήσεων ποὺ ὑπέγραψαν ἀρχικῶς τὴν συνθήκη τοῦ “Maastricht”, ἀλλὰ καὶ ἡ σύμφωνη γνώμη ὅλων τῶν κυβερνήσεων ποὺ ἀκολούθησαν ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα. Ἰδιαιτέρως στὴν Ἑλλάδα κἀνένα κόμμα δὲν παρουσίασε μὲ λεπτομέρεια τὴν συνθήκη τοῦ “Maastricht” · κυρίως δὲν διαφώνησε μὲ τὴν ἅλωση τῆς ταυτότητος τοῦ τόπου.
ΕΚΔΟΣΙΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΑ | ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΙΣ ΣΥΝΕΧΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ (ΑΘΗΝΑΙ 2017)
Ἡ συνθήκη τοῦ “Maastricht” ἀπὸ τὸ ξεκίνημά της στὸ ἄρθρο Β´ καταγράφει τοὺς στόχους ποὺ ἔθεσε μὲ τὴν δημιουργία της ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση. Οἱ στόχοι αὐτοὶ λοιπὸν εἶναι σύμφωνα μὲ τὸ κείμενο:
• νὰ προωθήσῃ τὴν ἰσόρροπη καὶ σταθερὴ οἰκονομικὴ καὶ κοινωνικὴ πρόοδο, ἰδίως μὲ τὴν δημιουργία ἑνὸς χώρου χωρὶς ἐσωτερικὰ σύνορα, μὲ τὴν ἐνίσχυση τῆς οἰκονομικῆς καὶ κοινωνικῆς συνοχῆς καὶ μὲ τὴν ἵδρυση μιᾶς οἰκονομικῆς καὶ νομισματικῆς ἕνωσης ποὺ θὰ περιλάβῃ ἐν καιρῷ ἕνα ἑνιαῖο νόμισμα σύμφωνα μὲ τὶς διατάξεις τῆς παρούσας συνθήκης.
• νὰ ἐπιβεβαιώσῃ τὴν ταυτότητά της στὴν διεθνῆ σκηνὴ
ἰδίως μὲ τὴν ἐφαρμογὴ μιᾶς κοινῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς καὶ πολιτικῆς ἀσφάλειας,
συμπεριλαμβανομένης τῆς ἐν καιρῷ διαμόρφωσης μιᾶς κοινῆς ἀμυντικῆς πολιτικῆς
ποὺ μπορεῖ σὲ δεδομένη στιγμὴ νὰ ὁδηγήσῃ σὲ κοινὴ ἄμυνα.
• νὰ ἐνισχύσῃ τὴν προστασία τῶν δικαιωμάτων καὶ τῶν
συμφερόντων τῶν ὑπηκόων τῶν κρατῶν–μελῶν της μὲ τὴν θέσπιση ἰθαγένειας τῆς
Ἕνωσης.
• νὰ ἀναπτύξῃ στενὴ συνεργασία στὸν τομέα τῆς
δικαιοσύνης καὶ τῶν ἐσωτερικῶν ὑποθέσεων.
• νὰ διατηρήσῃ στὸ ἀκέραιο τὸ κοινοτικὸ κεκτημένο καὶ
νὰ τὸ ἀναπτύξῃ μὲ τὴν προοπτικὴ νὰ μελετηθῇ, μὲ τὴν διαδικασία ποὺ προβλέπει τὸ
«ἄρθρο Ν: παράγραφος 2», κατὰ πόσον οἱ πολιτικὲς καὶ οἱ μορφὲς συνεργασίας ποὺ
καθιερώνονται μὲ τὴν παροῦσα συνθήκη θὰ πρέπῃ νὰ ἀναθεωρηθοῦν προκειμένου νὰ
ἐξασφαλισθῇ ἡ ἀποτελεσματικότητα τῶν μηχανισμῶν καὶ τῶν ὀργάνων τῆς κοινότητας.
Ὅπως ἀπέδειξε ἡ πραγματικότητα, ἡ ἐπίτευξη καθενὸς ἀπὸ τοὺς παραπάνω
στόχους συνεπάγεται τὴν κατάργηση τῶν Εὐρωπαϊκῶν κρατῶν, τοὐλάχιστον μὲ τὴν
μορφὴ ποὺ ὑπάρχουν μέχρι σήμερα.
Ὁ πρῶτος στόχος, ὁ ὁποῖος ἀφορᾷ τὴν ἰσόρροπη καὶ σταθερὴ οἰκονομικὴ πρόοδο, εἰσήγαγε στὴν ζωὴ τῶν Εὐρωπαίων τὴν συνθήκη τοῦ “Schengen” καὶ τὴν δημιουργία τῆς Εὐρωζώνης ἢ τῆς Ζώνης τοῦ εὐρώ. Ἡ συνθήκη τοῦ “Schengen” καὶ οἱ κανονισμοὶ ποὺ προέκυψαν ἀπὸ αὐτὴν ( Δουβλῖνο Α´ καὶ Δουβλῖνο Β´ ) ἐπέτρεψαν στὶς δυνατὲς οἰκονομίες τῆς Ἕνωσης – στὴν Γερμανία, στὴν Ὁλλανδία, στὴν Γαλλία καὶ στὸ σύνολο τῶν Σκανδιναβικῶν χωρῶν – νὰ ἐπιλέξουν τὰ στελέχη τοῦ παραγωγικοῦ δυναμικοῦ τῶν οἰκονομιῶν των, ἐκμεταλλευόμενοι τόσο τοὺς ἐσωτερικοὺς (ἐντὸς Εὐρώπης) ὅσο καὶ τοὺς ἐξωτερικοὺς (ἐκτὸς Εὐρώπης) μετανάστες. Οἱ ὑπόλοιπες χῶρες καὶ ἰδιαιτέρως ὁ Εὐρωπαϊκὸς Νότος ἔγιναν οἱ τόποι περισυλλογῆς καὶ φροντίδος ὅλων αὐτῶν ποὺ ἀπέρριψαν οἱ ἰσχυροὶ τῆς Ἕνωσης. Τὸ ἴδιο συνέβη καὶ μὲ τὴν ἐπιβολὴ τοῦ ἑνιαίου νομίσματος ποὺ κυριολεκτικῶς διέλυσε τὶς ἀσθενικὲς οἰκονομίες τῆς Ἑλλάδος καὶ τῆς Ἱσπανίας καὶ τῆς Πορτογαλίας καὶ τῆς Ἰταλίας. Ἀντιθέτως τὸ εὐρὼ καὶ ἡ ὕπαρξη τῆς Εὐρωζώνης ἐνίσχυσε σημαντικῶς τὴν οἰκονομία τῆς Γερμανίας καὶ τῆς Ὁλλανδίας καὶ τῆς Γαλλίας. Αὐτὸ καὶ μόνο εἶναι ἀρκετό, γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὸν λόγο γιὰ τὸν ὁποῖον οἱ ἰσχυροὶ τῆς Εὐρώπης ἀποφάσισαν νὰ συμπεριλάβουν στὴν Ἕνωσή των καὶ τοὺς λεγόμενους: μικρούς· τὸ κίνητρό των δὲν ἦταν ἡ φιλανθρωπία, ἀλλὰ ἡ ἐκμετάλλευση. Δὲν θέλησαν οἱ ἰσχυροὶ νὰ μοιρασθοῦν τὰ πλούτη των μὲ τοὺς οἰκονομικῶς ἀσθενεστέρους, ἀλλὰ ἐπεχείρησαν καὶ κατάφεραν νὰ τοὺς ἀφαιρέσουν ὅ,τι πολύτιμο εἶχαν, ἀκόμα καὶ τὴν ἀνεξαρτησία των.
Ὁ δεύτερος στόχος ποὺ ἔθεσε ἡ Ἕνωση δὲν ἦταν τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ἐπιβολὴ μιᾶς κοινῆς ἐξωτερικῆς πολιτικῆς σὲ ὅλα τὰ κράτη–μέλη. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἀπετέλεσαν οἱ περιβόητες κυρώσεις ποὺ ἐπέβαλαν στὴν Ρωσσία οἱ διοικοῦντες τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση, δῆλα δὴ ἡ Γερμανία καὶ οἱ παρατρεχάμενοί της. Βλέποντας ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση τὴν Ρωσσία ὡς ἀντίπαλο, ὅσον ἀφορᾷ τὴν κυριαρχία τῆς Γηραιᾶς Ἠπείρου, θέλησε νὰ τὴν πλήξῃ οἰκονομικῶς μὲ πρόσχημα τὸ ζήτημα τῆς Οὐκρανίας. Στὴν Εὐρώπη πρὸ τῆς συνθήκης τοῦ “Maastricht” αὐτὸ θὰ ἦταν καὶ ἀδιανόητο καὶ ἀδύνατο. Ἡ κάθε χώρα ἀπὸ μόνη της θὰ ἀποφάσιζε: ποιὰ θὰ ἦταν ἡ στάση της ἀπέναντι στὴν Ρωσσία. Στὴν Εὐρώπη τῆς Εὐρωπαϊκῆς Ἕνωσης ὅμως τὰ πράγματα εἶναι πολὺ διαφορετικά. Ἡ ἀπόφαση ἦταν κοινὴ – ὅσο κοινὴ μπορεῖ νὰ εἶναι μία ἐπιβεβλημένη ἀπόφαση – καὶ κἀνεὶς δὲν εἶχε δικαίωμα νὰ τὴν ἀμφισβητήσῃ χωρὶς κυρώσεις.
Ὁ τρίτος στόχος τῆς Ἕνωσης δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ νόθευση τῶν ἰδιαιτέρων χαρακτηριστικῶν κάθε λαοῦ. Μέσα ἀπὸ τὴν ἐπιδιωκόμενη κοινὴ ἰθαγένεια καταργοῦνται οἱ θρησκεῖες καὶ οἱ γλῶσσες καὶ οἱ πολιτισμοὶ τῶν κρατῶν–μελῶν, ἐνῷ ἡ ἱστορία ἐπαναδιατυπώνεται μὲ γνώμονα ὄχι τὴν ἱστορικὴ ἀλήθεια ἀλλὰ τὴν πολιτικὴ σκοπιμότητα ποὺ ἐξυπηρετεῖ τὴν Ἕνωση.
Ὁ τέταρτος στόχος ποὺ ἀκόμα συναντᾷ πολλὲς ἀντιδράσεις στὴν ὑλοποίησή του εἶναι ἡ μεταφορὰ τοῦ συνολικοῦ ἐλέγχου τῆς διοίκησης τῶν κρατῶν–μελῶν ἀπὸ τὶς κυβερνήσεις των σὲ ἕνα πιὸ κεντρικὸ Εὐρωπαϊκὸ ὄργανο. Μέχρι σήμερα ἡ Ἕνωση ἀποφασίζει γιὰ τοὺς οἰκονομικοὺς προϋπολογισμοὺς τῶν κρατῶν ποὺ τὴν ἀποτελοῦν. Μὲ τὴν μεταφορὰ τοῦ ἐλέγχου τῆς δικαιοσύνης καὶ τῶν ἐσωτερικῶν ὑποθέσεων σὲ ἕνα κεντρικὸ ὄργανο, θεσμοθετεῖται καὶ ἡ τυπικὴ κατάργηση τοῦ κράτους. Ἄλλως τε, ποιό εἶναι τὸ νόημα νὰ ὑφίσταται ἕνα κράτος, ὅταν ἡ κυβέρνησή του δὲν ἐλέγχῃ τὶς ἐσωτερικὲς ὑποθέσεις, ὅταν δὲν ἔχῃ τὴν ἐξουσία νὰ ἀποδίδῃ δικαιοσύνη, ὅταν δὲν ἔχῃ τὸν ἔλεγχο τῆς οἰκονομίας του, ὅταν δὲν ἔχῃ ἑνιαία θρησκεία, ὅταν δὲν διαφοροποιῆται ὡς πρὸς τὴν ἰθαγένεια καὶ ὅταν ἔχῃ χάσει τὴν γλῶσσά του καὶ τὴν ἱστορία του;
Ὁ πέμπτος στόχος εἶναι ἡ μελλοντικὴ διασφάλιση τῆς Ἕνωσης ἀπὸ τὸ ἐνδεχόμενο νὰ διαφοροποιηθῇ κἄποιο κράτος–μέλος ἢ νὰ ἀποκοπῇ ἀπὸ τὴν ἑνιαία ἐπιβεβλημένη τακτική. Γίνεται μία προσπάθεια νὰ κατοχυρωθῇ χωρὶς δικαίωμα ἀναίρεσης τὸ λεγόμενο κοινοτικὸ κεκτημένο ποὺ εἶναι ἡ οἰκειοθελὴς παραχώρηση τῶν κυριαρχικῶν δικαιωμάτων ἑνὸς ἔθνους.
Μέσα ἀπὸ τοὺς πέντε ξεκάθαρους στόχους ποὺ ἔθεσαν οἱ ἱδρυτὲς τῆς Ἕνωσης, ὁριοθέτησαν καὶ διαμόρφωσαν τὴν Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση στὴν σημερινή της μορφή. Ἀπαιτήθηκε ὡστόσο ἡ συγκατάθεση ὅλων τῶν Εὐρωπαϊκῶν κυβερνήσεων ποὺ ὑπέγραψαν ἀρχικῶς τὴν συνθήκη τοῦ “Maastricht”, ἀλλὰ καὶ ἡ σύμφωνη γνώμη ὅλων τῶν κυβερνήσεων ποὺ ἀκολούθησαν ἀπὸ τότε μέχρι σήμερα. Ἰδιαιτέρως στὴν Ἑλλάδα κἀνένα κόμμα δὲν παρουσίασε μὲ λεπτομέρεια τὴν συνθήκη τοῦ “Maastricht” · κυρίως δὲν διαφώνησε μὲ τὴν ἅλωση τῆς ταυτότητος τοῦ τόπου.
ΕΚΔΟΣΙΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΑ | ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΙΣ ΣΥΝΕΧΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΟΥ (ΑΘΗΝΑΙ 2017)
