Ἴων Δραγούμης - Ἑλληνικὸς πολιτισμὸς


    Γιὰ τὰ ἔθνη θύμηση εἶναι ἡ παράδοση ποὺ ὅταν καταντᾷ ὁλοτελῶς συνειδητὴ λέγεται ἱστορία καὶ λησμονιὰ εἶναι ἡ ὁρμὴ τῆς δημιουργίας. Συντηρητικὸ στοιχεῖο εἶναι ἡ παράδοση καὶ προοδευτικὸ ἡ δημιουργία. Ὅπως στὰ ἄτομα τὸ μνημονικὸ πλάθει καὶ διατηρεῖ τὸ ἐγώ τους, ἔτσι καὶ στὰ ἔθνη ἡ παράδοση· χωρὶς αὐτήν: δὲν θὰ ἤξεραν τὸν ἑαυτό τους· δὲν θὰ τὸν ἀναγνώριζαν, δὲν θὰ ἔνοιωθαν πὼς εἶναι ἕνα καὶ ὅμοιο μὲ τὰ περασμένα καὶ θὰ ἦταν σὰν χαμένα. Ἡ παράδοση εἶναι ὁ σύνδεσμος τῶν ἀτόμων μιᾶς φυλῆς, τωρινῶν καὶ περασμένων ποὺ τὰ κάνει ἔθνος· ἱστορία εἶναι ἡ συνείδηση τοῦ συνδέσμου αὐτοῦ. Ὁρμὴ δημιουργίας εἶναι ὁ σύνδεσμος τῶν τώρα ζωντανῶν ἀτόμων τοῦ ἔθνους μὲ τὰ ἐρχόμενα· εἶναι ἡ λησμονιὰ τῶν περασμένων· εἶναι ὁ καημὸς τῶν μελλουμένων. Κἀνεὶς ἂς μὴ ἀναθεματίζῃ τὴν συντηρητικότητα· κἀνεὶς ἂς μὴ περιφρονῇ τὴν προοδευτικότητα· γιὰ ἕνα ἔθνος καὶ τὰ δύο στοιχεῖα εἶναι ἀπαραίτητα. Κάθε στιγμὴ τῆς ζωῆς του θὰ κυττάζῃ, λυγίζοντας καὶ πρὸς τὰ πίσω καὶ πρὸς τὰ ἐμπρός· καὶ πρὸς τὰ περασμένα ποὺ εἶναι δικά του καὶ πρὸς τὰ μελλούμενα ποὺ καὶ αὐτὰ δικά του θᾆναι. Δύναμη καὶ συστατικὸ στοιχεῖο τοῦ ἔθνους ἡ παράδοση· δύναμη καὶ συστατικό του καὶ ἡ δημιουργία· συνταιριάζοντάς τες ὅπως ξέρει, θὰ ζήσῃ ὅπως μπορεῖ. Ἂν ἡ παράδοση ῥίζωσε ὑπερβολικῶς δυνατὴ μέσα του, θὰ τὸ ἐμποδίσῃ νὰ ζήσῃ φυσιολογικῶς· θὰ τὸ καταντήσῃ: ξερό, ἀλύγιστο καὶ δυσκολοκίνητο, ἀνίκανο νὰ προσαρμοσθῇ μὲ τὶς ἀνάγκες ποὺ ἀλλάζουν ὁλοένα· καὶ τότε θὰ γίνῃ ἀναπόφευκτο: ὄχι νὰ τὴν ἀρνηθῇ ὁλοτελῶς, παρὰ νὰ τὴν κτυπήσῃ ὥσπου νὰ ξεδεθῇ ἀπ’ αὐτὴν ὅσο χρειάζεται, γιὰ νὰ ποθήσῃ τὰ ἐρχόμενα. Ὅσο γιὰ τὴν ὁρμὴ τῆς δημιουργίας, δὲν εἶναι ποτὲ ὑπερβολικὴ ἀλλὰ δὲν μπορεῖ νὰ μὴ στηρίζηται κἄπως στὴν παράδοση· ἀλλιῶς: ξοδεύεται ματαίως, ξεφτᾷ καὶ καταστρέφεται ὁ πολύτιμος ὀργανισμὸς ποὺ λέγεται ἔθνος καὶ ἡ δύναμη τῆς δημιουργίας πάει χαμένη γιὰ πάντα. Τὴν λυγερὴ ἰσορροπία μεταξὺ παράδοσης καὶ δημιουργίας – συντηρητικότητας καὶ προοδευτικότητας – πρέπει νὰ τὴν βρῇ τὸ ἔθνος καὶ τότε θὰ ζήσῃ στὰ γεμᾶτα ζωὴ πλούσια καὶ ἀκέραιη.

 


ΠΗΓΗ

Δραγούμης Ἴ., Ἑλληνικὸς πολιτισμός, ἔκδοσις τοῦ περιοδικοῦ: «Γράμματα», Ἀλεξάνδρεια, 1913, σελ. 27. 

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Ἱπποκράτης ὁ Κῷος - Γενικὴ ἰατρικὴ | Νόμος

Χημεία τροφίμων - Κρεμμύδια καὶ Σκόρδο

Εἰσαγωγὴ στὴν διατροφὴ καὶ τὸν μεταβολισμὸ - Πέψη ἀμύλου